Kelajak maktabi
“К Е Л А Ж А К М А К Т А Б И”
Ватанимизнинг келажаги, халқимизнинг эртанги куни, мамлакатимизнинг жаҳон ҳамжамиятидаги обро-эътибори авваламбор фарзандларимизнинг униб-ўсиб, улғайиб, қандай инсон бўлиб ҳаётга кириб боришига боғлиқдир. Биз бундай ўткир ҳақиқатни ҳеч қачон унутмаслигимиз керак.
И. А. Каримов
Мактабнинг ҳозирги кундаги ҳолати
1-сон умумий ўрта таълим мактаби, Жиззах вилояти Фориш тумани Боғдон шахарчаси марказида жойлашган. Таълим муассасаси 940 ўринга мўлжалланган, 3 қаватли, замонавий бинодан иборат. Бугунги кунда таълим муассасасида 729 нафар ўқувчи таълим олади, уларга 49 нафар ўқитувчилар таълим-тарбия бериб келмоқда. Дарс машғулотлари 2 навбатда ташкил этилган. 1-навбатда 1а,б,в; 3а,б,в; 5а,б,в 9а,б, 10а-синфлар 415 нафар ўқувчи таълим олади. 2-навбатда 2а,б,в; 4а,б,в; 6а,б,в; 7а,б; 8а,б-синфлар 314 нафар ўқувчи таълим олади. Ўқитувчиларнинг 39 нафари олий, 9 нафари ўрта маҳсус маълумотли, олий тоифали ўқитувчилари 1 нафар, 1-тоифали ўқитувчилар 19 нафар, 2-тоифали ўқитувчилар 13 нафар, мутахассис ўқитувчилар 15 нафарни ташкил қилади.
2017-2018-ўқув йилида мактабда дарслардан ташқари 16 та фан тўгараги фаолият кўрсатмоқда, тўгаракларга 427 нафар ўқувчи қатнашди. Мактабдаги спорт секцияларига 8 турда 358 нафар ўқувчи жалб қилинган. Мактабдан ташқари тўгаракларга 83 нафар ўқувчи жалб қилинган. Мактабда 5 та фан методика бирлашмаси фаолият кўрсатмоқда. Мактабда 5та фан кабинети, 20та синф хоналари мавжуд.
2017-2018- ўқув йилининг 1-ярим йиллиги якуни бўйича ўқувчиларнинг ўзлаштириши 100 % ни билим самарадорлиги 75,8 % ни ташкил қилган. 2017-2018- ўқув йилининг 1-ярим йиллиги якуни бўйича ўқувчиларнинг давомати 98 % ни ташкил қилган.
Ўқувчиларни касб-ҳунарга йуналтириш, таълимнинг кейинги босқичига тайёрлаш борасида ишлар олиб борилмоқда 2016-2017-ўқув йилида 62 нафар,2017-2018-ўқув йилида 62 нафар ўқувчи таълимнинг кейинги босқичига тўлиқ жалб қилинди.
Таълим тарбияга оид амалга оширилаётган ишлар.
2017-2018-ўқув йилидан бошлаб мактабнинг юқори малакали раҳбар ва педагог кадрлар билан таъминлаш мақсадида мактаб рахбари ва унинг ўринбосарлари лавозимига 3тадан ёш ташаббускор номзодлар захираси шакллантирилди.
Мактабда маънавий-маърифий ишларни такомиллаштириш максадида синф раҳбарлари томонидан синфларда олиб борилаётган маънавий-маърифий ишлар ўрганиб таҳлил қилинди ва самарадорлигини ошириш юзасидан чора тадбирлар режаси ишлаб чикилди.
Мамлакатимиз мустақиллигининг 20 йиллиги ва “Билимлар куни” кўтаринки руҳда ўтказилди. Ноябр ойи иш режасидаги “Тамаки маҳсулотлари умр заволи” мавзусида 8-9-синфлар ўртасида “Заковат”, “Европа маданияти ёхуд қизлар”, “Биз ОИТСга қаршимиз” каби тадбирлар ўтказилди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006 йил 25 августдаги “Миллий ғоя тарғиботи ва маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш тўғрисида”ги ПҚ-451-сонли қарор юзасидан мактабнинг 7-8-9 синф ўқувчилари иштирокида “Юксак маънавият енгилмас куч”, “Президент асарини ўрганамиз” давра суҳбати ўтказилди. 2018 йил “Фаол тадбиркорлик ва иноватцион ғоя ва технологияларни қўллаб қуватлаш ”йилига бағишланган очиқ давра суҳбати ўтказилди.
Январ ойида Президентимизнинг янги “Ўзбекистон мустақилликка эришиш остонасида” асарини ўрганиш юзасидан ўқувчи ва ўқитувчиларга видео роликлар намойиш этилди, янги асар юзасидан баҳс-мунозаралар ўтказилди. Ўқитувчиларни касб маҳоратини ошириш мақсадида ҳар ҳафтанинг душанба куни Президент асарлари, фармонлари, қарорлари, Вазирлар Маҳкамаси қарорлари, ХТВ қарорларини таълим соҳасига узлуксиз жорий этиш мақсадида дарс машғулоти ўтказиб қилинди. Ўқувчилар ўртасида гиёҳвандликни олдини олиш мақсадида “Оқ ажал” номли йиғилиш ўтказилди. Касб-ҳунарга йўналтириш мақсадида 9-синф битирувчилари ўртасида “Мен севган касб” номли иншолар танлови ўтказилди. Буюк шоирлар Навоий ва Бобур таваллуди мактаб миқиёсида кенг нишонланди. Таълим-тарбия жараёнида ўқувчиларни тўлиқ қамраб олиш мақсадида паст ўзлаштирувчи, дарс машғулотларига лоқайд ўқувчиларни тўғри йўлга бошлаш мақсадида “Маҳалла, оила, мактаб” Концепциясидан келиб чиқиб маҳалла фаоллари билан учрашувлар ўтказилди. Мактаб миқиёсида 5-6-7-синфлар ўртасида “Балли қизлар”, “Қизлар давраси”, “Онажон сизга таъзим” номли тадбирлар ўтказилиб баёнлаштириб қўйилди. Март ойи иш режасида “Касб-ҳунарга йўналтириш” мақсадида “Очиқ эшиклар куни” ташкил этиш кўзда тутилган.
Ўқув жараёнини такомиллаштириш бўйича меъёрий ҳужжатларни ижросини таъминлашда маъсул ходимлар фаоллигини ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ва Халқ таълими вазирлигининг 2017 йил 1-июлда №6/2 ва №4/1-сонли “Умимий ўрта маҳсус касб-ҳунар таълими муассасаларида ўқитиладиган умумтаълим фанлари ҳамда олий таълимда давом эттириладиган фанлар дастурлари узвийлиги ва узлуксизлигини таъминлаш тўғрисида”ги қарори услубий бирлашма ва услубий Кенгаш йигилишларида ўрганиб чиқилиб амалиётга тадбиқ қилинди.
Мактабда методик хизматни такомиллаштириш мақсадида 2011 йил сентябр ойида Ўзбекистон Республикаси халқ таълими вазирлигининг 2011 йил 4-июлдаги 144-coнли буйруғи билан тасдиқланган “Таьлим муассасаларининг фан методика кенгаши тўғрисида“ги “Умумий ўрта таълим муассасалари Педагогика Кенгаши тўғрисида”ги Низомлар ўрганиб чиқилиб мактабда узлуксиз методик хизмат юқоридан Низом талаблари асосида амалга оширилди.
Мактабда Умуммиллий давлат дастури асосида яратилган имкониятлардан кенг фойдаланиш мақсадида ўқитувчилар билан “Ўқув лаборатория жиҳозларидан унумли фойдаланиш таълим мазмун ва сифатини оширишнинг омиллари”, “Моддий товар бойликларни асраш-умумжамоа иши”, мавзуларида семинарлар ташкил этилди.
Ўқув ёшлар билан “Ўз мулкингни ўзинг-асра” мавзусида синфларда суҳбатлар уюштирилди.
Давлат таълим стандартларида белгиланган талабларни бажарилиш холатларини мунтазам таҳлил қилиш ва ўқувчилар билимларидаги бўшлиқларни тўлдириш орқали таълим сифатини юқори босқичга кўтариш мақсадида ички назорат мониторинги йўлга қўйилган.
2017-2018-ўқув йилида ички назорат мониторинги ўқув йилининг 1-ярим йиллиги, 3-чораги ва 4-чораги якуни бўйича барча ўқув фанларини синфлар кесимида йўлга қўйилган.
Таълим сифатини ошириш, ўқитувчиларга амалий методик ёрдам бериш, ёш ўқитувчиларга иш жараёнини тўғри ташкил этиши учун маслаҳтлар бериш, педагог жамоалардаги тажрибали ўқитувчиларга издошларни бириктириш мақсадида “Узтоз-шогирд” меҳанизми жорий этилган, ҳозирги кунда 8та фан йўналишида 8 нафар устозга 24 нафар шогирд бириктирилган.
Амалга оширилаётган ишлар фан методика бирлашмаси, фан методика бирлашмаси йиғилишларида таҳлил қилиниб борилмоқда.
Ўқитувчиларни сиёсий онгини ошириш ижтимоий-иқтисодий жараёнларда етакчилигини таъминлаш мақсадида турли мавзуларда ўқувлар ташкил этилиб борилмоқда.
Мактабда оммавий тадбирларни ўтказишга алоҳида эътибор қилинади, тадбирларни ранг баранг мавзуга мос равишда ташкил қилиниб барча ўқувчиларни иштирок этишларига эришилмоқда.
Ўқувчиларни касб ҳунарга йуналтириш таълими кейинги босқичига жалб қилиш бораси ўқувчиларда касбий кўникмаларни шакллантирилганлигини аниқлаш юзасидан сўров ўтказилди, ҳудуддаги касб-ҳунар таълими муассасалари билан доимий ҳамкорлик ўрнатилиб, касб-ҳунар таълим муассасаларига ўкувчиларни саёҳатлари уюштирилди.
Ўқув тарбия сифати ва уни яхшилаш йўллари.
Бугунги кунда умумий ўрта таълим муассасалари замон талаблари асосида қайта қурилди. Капитал реконструкция қилинди ва капитал таъмирланди. Бунинг натижасида умумтаълим мактаблари ўзгача замонавий кўринишга эга бўлди. Таълим тизимида ўқитиладиган умумтаълим фанлари ва олий таълимда давом эттириладиган фанлар дастури қзвийлиги ва узлуксизлиги таъминланади.
Таълим муассасалари раҳбар ва педагог ходимлари олдида – ўқувчи ёшларимизни таълим-тарбияни шахслар, келажаги буюк давлатнинг ҳақиқий эгалари, комил инсонлар қилиб етиштириш вазифаси турибди.
Ушбу вазифани амалга оширишда таълим тарбия сифати ва уни яхшилаш йўллари:
— таълим муассасасида ички назоратни йўлга қуйиш;
— таълим тарбия жараёнини амалга оширишда таълим муассасасини ота-оналар, маҳалла билан ҳамкорликни кучайтириш;
— таълим муассасасида ўқитувчилар ва ўқувчиларнинг ижодкорлигини оширишда улар етарли шарт шароитлар яратиш;
— Ўқувчиларни бўш вақтларини мазмунли ташкил қилиш;
— Дарс машғулотларини қизиқарли замон талабларига мос, янгиликларга уйғунлашган янги педагогик теҳналогиялардан унумли фойдаланган ҳолда ташкил қилиш;
— Ўқитувчи ва педагог ходимларини доимий ўз устида ишлаши касб маҳоратини оширишларига имкон яратиш.
-Ўқувчи ёшларда касбий кўникмаларни ҳосил қилиш ва касб-ҳунарга йўналтириш ишларини такомиллаштириш;
Мамлакатимизда таълим соҳасида олиб борилган ислоҳатлар, амалга оширилган ибратли ишлар ҳусусан “Мактаб таълимини ривожлантириш Давлат умуммиллий дастурини тўла тўкис амалга оширилиши бугунги кунда умумтаълим мактаблари тарбияланувчиларини тарбиялаш уларга таълим беришни ташкил қилишда ўзига ҳос мазмун касб этади.
Умумий ўрта таълим муассасаларини бошқариш жараёнида мактаб раҳбарини ишини тўғри режалаштиришлари, режалаштириш тамойиллари, назорат даври ва назорат обеъктларини шаклларини амалга ошириш йўлларини пухта эгаллашлари лозим. Ички назоратни ўқув йили давомида амалга оширишлари учун кунлик, ҳафталик, ойлик, чораклик режаларни тузишлари ва шу асосда мониторинг юритишлари лозим.
Ички назорат уни ташкил килиш ва амалга ошириш.
Умумтълим мактабларида бугунги кунда амалга оширилиши лозим бўлган вазифалар, вазифаларниамалга оширилишини ички назоратни йўлга қўйишда кунлик, ҳафталик, ойлик ва чораклик назорат режалари, назоратни амалга оширишнинг педагогик даврлари, назоратни амалга ошириш билан таълим мазмуни ва сифатини ошириш йўллари ҳақида ўртоқлашамиз.
Умумий ўрта таълим мактабларида мактаб раҳбарилари томонидан назоратга олинадиган муҳим обеъктлар:
1. Муассаса моддий теҳника базаси.
2. Педагог кадрлар билан таъминланиши.
3. Педагог кадрларни малака ошириши.
4. Мажбурий таълимини амалга ошириш.
5. Ўқув-тарбия ишлари.
6. Синфдан ва мактабда ташқари ишлар.
7. Методик хизматни такомиллаштириш.
8. Кутубхона ишлари.
9. Омилкорлик ишлари.
10. Тўгарак ишлари.
11. Тиббий хизматни ташкил қилиш.
12. Ота-оналар қўмитасининг фаолияти.
13. Куни узайтирилган гуруҳлар фаолияти.
14. Маънавий-маърифий ишлар.
15. Жамоат ташкилотларининг фаолияти.
16. Синф раҳбарларининг фаолияти.
17. Педагогик тарғибот ва ташвиқот ишлари.
18. Мактаб ҳужжатларининг юритилиши.
19. Йиғилишларда қабул қилинган қарорлар ижроси.
Умумий ўрта таълим муассасалари фаолиятида ички назоратни йўлга қўйишда қуйидаги тамойилларга амал қилади:
— илмий;
— демократик;
— инсонпарварлик
— изчиллик.
— мактаб исиқболини ҳисобга олиш;
— педагог ходимларни илмий, методик, дидактик, педагогик, психологик савияларини ошириш.
Умумий ўрта таълим муассасалари фаолиятида ички назоратни йўлга қўйишда назорат вақти:
— кундалик, ҳафталик, ойлик, чораклик.
Назоратни амалга оширишда педагогик даврларга тўхталиб ўтгандик.
Умумтаълим мактабларида ички назоратни амалга оширишда педагогик даврлар деганда:
а) Ички назоратни амалга оширишга тайёргарлик даври;
б) Назоратга олинган йўналишда масалаларни ўрганиш даври;
с) Мълумотларни умумлаштириш даври;
г) Муҳокама қилиш ва назоратга олиш даври;
е) Назорат юзасидан белгиланган тадбирларни амалга ошириш даври;
ж) Ижрони текшириш ва назоратдан чиқариш даврини тушунамиз.
Биз юқоридаги назорат обектлардан бири мактаблардаги ўқув-тарбия ишларига чуқурроқ тўхталиб ўтамиз.
Умумтаълим мактабларида таълим-тарбия жараёни тасдиқланган йиллик иш режа асосида амалга оширилади. Йиллик иш режани амалга оширишда жамоадаги раҳбар ва педагог ходимлар ўртасида иш тақсимоти муҳим рол ўйнайди.
Белгиланган тартибда мактаб жамоасидаги раҳбар (мактаб директори, ўқув-тарбиявий ишлари бўйича директор ўринбосари, маънавий-маърифий тарбия ишлари бўйича директор ўринбосари, хўжалик ишлари бўйича директор ўринбосари,) ходимлар ўртасида уларнинг лавозим малака тавсифларидан келиб чиқиб иш тақсимоти ўтказилади. Белгиланган иш тақсимоти асосида вазифалар белгиланиб амалга оширилади.
Назорат обеъктларида олиб борилаётган ишларни қай даражада бораётганлигини ўрганиш, мавжуд камчиликларни аниқлаш, зудлик билан бартараф қилиш чораларини кўриш ва зарур методик ёрдам бериш мақсадида:
— синф журналларини юритилиши;
— ўқитувчиларни машғулотларга тайёргарлиги;
— ўқитувчиларни ўзаро дарс таҳлиллари;
— тўгарак машғулотларини ўтказилиши;
— ўқувчиларни ёзув дафтарларини юритилиши;
— ўқувчиларни кундалик дафтарларини юритилиши;
— ўқитувчиларни ўз усида ишлаши;
— ўқувчиларни давомати;
— ўқитувчилар томонидан олиб борилаётган тарбиявий ишлар;
— ўқувчиларни ўзлаштиришини;
каби вазифалар мактаб раҳбарлари ўртасида тақсимланиб иш олиб борилса жараённи назорат қилиниши янада осонлашади.
Масалан: Мактабдаги мавжуд синфларни яъни 1-4-синфлар маънавий-маърифий тарбия ишлари бўйича директор ўринбосарига, 5-7-синфлар ўқув- тарбиявий ишлари бўйича директор ўринбосарига, 8-9-синфлар мактаб директорига бириктирилса ва юқоридаги назорат оъектлари ( синф журналларини юритилиши, ўқитувчиларни машғулотларга тайёргарлиги, ўқитувчиларни ўзаро дарс таҳлиллари, тўгарак машғулотларини ўтказилиши, ўқувчиларни ёзув дафтарларини юритилиши, ўқувчиларни кундалик дафтарларини юритилиши, ўқитувчиларни ўз усида ишлаши, ўқувчиларни давомати, ўқитувчилар томонидан олиб борилаётган тарбиявий ишлар, ўқувчиларни ўзлаштиришини) назоат қилиниши йўлга қўйилса.
Синф журналларини юритилишини назорат қилиш, синфда ўқувчилар давоматини аҳволини ўрганиш, ўқувчиларни кундалик дафтарларини юритилишини назорат қилиш жараёнлари тезлашади, ўқувчиларга берилаётган таълим-тарбия жараёнидаги камчиликлар ойдинлашади, уларни тезроқ бартараф қилиш имкониятларига эга бўлинади, натижада таълимнинг мазмуни ва сифатини яхшилашга замин яратилади.
Ўтказилган назорат натижалари таҳлил қилиниб белгиланган тартибда Методбирлашма, Методик Кенгаши, Директор ҳузуридаги йиғилиш, Педагогик Кенгаши йиғилишларида муҳокама қилиб тегишли чора-тадбирлар белгиланади.
Назорат обекти қанчалик қисқа бўлса, уни назорат қилиш жараёни тезлашади, ўрганиладиган масалага реал ёндошилади ва кутилган натижага эришилади.